Ishavsfart - Selfangsten fra Sunnmøre gjennem femti år - Odd Vollan

Skrevet etter oppdrag av Ålesund Rederiforenings Selfangstgruppe. Cammermeyers Oslo 1951. 360 sider. Hefta Orig. omslag. Ex.libris. Litt slitasje oppe og nede på ryggen av omslaget, ellers fin

Selfangsten var etablert som næring på Sunnmøre og opplevde sterk vekst. Deltakinga passerte 10 skuter i 1905, vel 20 i 1910, 30 i 1913 og vel 70 i 1920. I løpet av ein tjueårsperiode sysselsette dei sunnmørske skutene rundt 1000 mann, og i tillegg kom dei som arbeidde med tilvirking av spekk og skinn frå fangsten og ringvirkingar knytta til bygging, vedlikehald og utrusting av fartya. Mange av skutene var heimehøyrande i bygda Brandal – i åra 1914-1920 rundt 15 stk. Pionerane sin ekspertise spreidde seg i nærmiljøet, ishavsfangsten vart den tonegjevande og dominerande næringa i bygda.

I startfasen føregjekk selfangsten frå Sunnmøre med tradisjonelle fiskeskøyter med noko isforsterking og med segl som framkomstmiddel. Men den tekniske omstillinga let ikkje vente lenge på seg. Overgangen til maskinell drivkraft basert på motor og først og fremst på dampmaskin starta i åra rundt 1905. Maskinane vart først montert inn i dei gamle skutene, men frå rundt 1910 kom dei første spesialbygde ishavsskutene. Desse var på 80-100 fot, 100-150 bruttotonn og med dampmaskinar på 70-130 hestekrefter.

Fangsfeltet vart utvida etter kvart. Dei første åra hadde dei halde seg til felta i Vesterisen ved Jan Mayen og Svalbard og kysten av Aust-Grønland. I 1908 tok dei opp klappmyssfangst i Grønlandsstretet mellom Island og Grønland, og i 1918 tok sunnmørske selfangstskuter til med fangst i Kvitsjøen i det nordvestlege Russland. Newfoundland kom til som eit nytt felt i 1938. Selfangstskutene dreiv ikkje berre selfangst. Selfangstnæringa var i stor grad samanbunden med og innvevd i fiskerinæringa. Storsildfiske på Mørekysten før selfangstsesongen (mars –juni,juli) og islandsfiske på ettersommaren og hausten var dei viktigaste sesongfiskeria for ishavsskutene.

fangst selfangst sjøfart sel historie